Türk Bankacılık Kanununda Yapılan Değişiklikler

19 Mart 2020

Av. Ayça Berker & Deniz Nalbant

5.02.2020 tarihli 31050 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “BANKACILIK KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN” (“Değişiklik”) ile 5411 sayılı Bankacılık Kanununda (“Kanun”) önemli değişiklikler yapılmıştır. İlgili değişiklik metnine ulaşmak için buraya, yasa tasarısında yer alan madde gerekçelerine erişmek için de buraya tıklayabilirsiniz.

Yapılan değişiklikleri;

Risk Grubu Hakkında,
Krediler Hakkında,
Diğer Değişiklikler,
Cezalar Hakkında,

olarak gruplandırabiliriz. Aşağıda ilgili hususlar detaylı incelenmiştir.

I. Risk Grubuna İlişkin Değişiklikler

A. Bankalar:

Değişiklik ile Bankacılık Kanunu’nun 49/2 fıkrasındaki banka risk grubu tanımı genişletilmiştir. Değişikliğe göre risk grubu tanımına; genel müdür yardımcıları ile başka unvanlarla istihdam edilseler dahi görevleri itibarıyla bunlara denk veya daha üst konumlarda görev yapan yöneticileri ile bunların eş ve çocukları, birlikte veya tek başına, doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri ya da sınırsız sorumlulukla katıldıkları veya yönetim kurulu üyesi ya da genel müdürü oldukları ortaklıklar eklenmiştir. (Değişiklik Madde 3)

B. Kamu Bankaları:

Bankacılık Kanunu’nun 49/5 fıkrasında yapılan değişiklik ile sermayesinin çoğunluğu ayrı ayrı veya birlikte Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş.’ye, Türkiye Varlık Fonu (“TVF”)’na ve bunlara ait fonlara veya merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait bankaların her birinin doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettikleri ortaklıkları ile birlikte ayrı bir risk grubu oluşturduğu kabul edilmiştir. (Değişiklik Madde 3)

C. TVF’ye Ait Diğer Şirketler:

Bankacılık Kanunu’nun 49/6 fıkrasında yapılan değişiklikle TVF, TVF A.Ş.’nin veya bunlara ait fonlara ait diğer kamu kurum ve kuruluşlarının her birinin; sermaye, yönetim ve denetimlerine hakim oldukları bağlı ortaklık, iştirak ve müesseseler ile birlikte ayrı bir risk grubu oluşturulmuştur. (Değişiklik Madde 3)

D. Katılım Bankaları-Kalkınma Ve Yatırım Bankaları:

Kanunun 77. Maddesinde yapılan değişiklik ile Katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca faizsiz finansman sağlamak amacıyla katıldıkları ortaklıkların ilgili bankanın risk grubunda değerlendirilmeyeceği kabul edilmiştir. (Değişiklik Madde 12)

II. Kredilere İlişkin Değişiklikler

A. Kalkınma Yatırım Bankalarının Kredi Ssayılan İşlemlerinin Kapsamı:

Bankacılık Kanunu Madde 48’de yapılan değişiklikle kalkınma ve yatırım bankalarına taşınır ve taşınmaz mal ve hizmet bedellerinin ödenmesi suretiyle veya kâr ve zarar ortaklığı yatırımları, taşınmaz, ekipman veya emtia temini veya finansal kiralama, mal karşılığı ve saikin finansmanı, ortak yatırımlar veya benzer yöntemlerle sağladıkları finansmanların da Kanun uygulamasında kredi sayılmıştır. Aynı zamanda yeni uygulamaların ortaya çıkması durumunda bunların kredi sayılabilmesi hakkında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’na yetki verilmektedir. (Değişiklik Madde 2)

B. TVF A.Ş., TVF ve Bunlara Ait Fonlarla Yapılan İşlemler Kredi Sınırlamalarından Muaf Tutulmuştur:

Bankacılık Kanunu’nun 55. Maddesinde yapılan değişiklik ile, Türkiye Varlık Fonu A.Ş., Türkiye Varlık Fonu veya bunlara ait fonlarla yapılan işlemler ile bu kurumlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri menkul kıymetler karşılığı yapılan işlemler eklenerek bu işlemlerin Kanun’daki kredi sınırlarından muaf tutulmuştur. (Değişiklik Madde 4)

III. Diğer Değişiklikler

A. Kalkınma Ve Yatırım Bankalarının Mevduat Sayılmayan İşlemleri Genişlemiştir:

Değişiklik ile mevduat toplamaları mümkün bulunmayan kalkınma ve yatırım bankalarının fon sağlayabileceği alanların genişletilmesi amacı ile Bankacılık Kanunu’nun 60/4 fıkrasında yer alan “müstakriz” ibaresi kaldırılmıştır. İlgili değişiklik ile kalkınma ve yatırım bankalarının Kurul’un belirleyeceği esaslar çerçevesinde tüm kredi müşterilerinden sağlayacakları fonların mevduat olarak değerlendirilmemesi sağlanmıştır. Madde gerekçesinde, uygulamanın sağlıklı bir şekilde takip edilebilmesi için küçük pay sahiplerinin kapsam dışı bırakıldığı belirtilmektedir. (Değişiklik Madde 5)

B. Bankaların Her Türlü İşlemlerinden Elde Edecekleri Ücret, Masraf, Komisyonları Belirlemede TCMB’ye Yetki Verilmiştir:

Bankacılık Kanunu’nun 144. Maddesinde yapılan değişiklikle bankaların kredi, mevduatı dış ticaret, transfer, nakit yönetimi ve kredi kartı gibi tüm faaliyetlerinden her ne ad altında olursa olsun aldıkları ücret, masraf ve komisyonların belirlenmesi hususundaki yetkiler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasına verilmiştir. (Değişiklik Madde 13)

C. Sistemik Önemli Bankalara Önlem Planı Hazırlama Yükümlülüğü:

Değişiklik ile Bankacılık Kanunu’na “bankalarca hazırlanacak önlem planı” başlıklı 66/A maddesi eklenmiştir. İlgili madde Kurul tarafından sistemik önemli olarak belirlenen bankalara, mali bünyelerinde bozulma yaratacak hallerden herhangi birinin gerçekleşmesi veya gerçekleşme ihtimalinin ortaya çıkması halinde alınacak tedbirlerin önceden belirlenmesi amacıyla Kurulca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde önlem planı hazırlama ve BDDK’ya gönderme yükümlülüğü getirilmiştir. Ayrıca konsolide veya konsolide olmayan bazda yapılan denetimler sonucunda da mali bünyeyi bozan hallerin gerçekleştiği veya gerçekleşme ihtimalinin olduğu tespit edilmesi halinde önlem planlarının bankalarca uygulanması beklenmeksizin tedbirleri almak konusunda Kurum’a yetki verilmiştir. (Değişiklik Madde 6)

D. Müşteri Sırrı:

Bankacılık Kanunu Madde 73’e “bankacılık faaliyetlerine özgü olarak bankalarla müşteri ilişkisi kurulduktan sonra oluşan gerçek ve tüzel kişilere ait verilere, müşteri sırrı haline gelir” ifadesi eklenmiştir. Diğer kanunların emredici hükümleri ve Bankacılık Kanunundaki istisnalar saklı kalmak kaydıyla müşteri bilgilerinin 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na göre açık rıza alınmış olsa dahi müşterinin kendisinden gelen bir talep veya talimat olmadıkça yurtiçindeki ve yurtdışındaki gerçek ve tüzel kişilerle paylaşılamayacağı belirtilmektedir. Bunun yanı sıra değişiklik ile Kurul’a ekonomik güvenliği göz önüne alarak yapılacak değerlendirme sonrası müşteri sırrı ya da banka sırrı niteliğinde olan her türlü veri hakkında ilave kısıtlamalar getirme konusunda da yetki verilmiştir. (Değişiklik Madde 10)

E. Finansal Piyasalarda Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlem:

Değişiklik ile Kanuna “Finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler” başlıklı 76/A maddesi eklenmiştir. İlgili madde uyarınca, bankalar tarafından bankacılık faaliyetleri yolu ile finansal piyasalarda yapay arz, talep veya döviz kuru dahil fiyat oluşumunu sağlamak amaçlı işlem ve uygulamaların yapılmasının, internet ortamı dahil farklı araçlarla gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgilerin yayılmasının, tasarruf sahiplerinin gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirilmesinin ya da bu amaçları sağlamaya yönelik benzer işlem ve uygulamaların yapılmasının finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilmiştir. Hangi işlem ve uygulamaların bu madde kapsamına gireceği BDDK tarafından belirlenerek Resmi Gazete’de yayınlanacaktır. (Değişiklik Madde 11)

F. Kalkınma Ve Yatırım Bankalarına Farklı Oranlar Uygulanması, Faizsiz Yöntemlerle Faaliyet Gösterme Yetkisi Verilmesi:

Kanun’un 77. Maddesinin başlığı “Katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına ilişkin hükümler” şeklinde değiştirilmiştir. İçerikte yapılan değişiklik ile de bankacılık sistemi için belirlenen standart oran ve sınırların kalkınma ve yatırım bankaları için farklılaştırılması konusunda BDDK’ya yetki verilmiştir. Ayrıca madde ile katılım bankaları ve kalkınma ve yatırım bankalarının faizsiz yöntemlerle gerçekleştirebilecekleri faaliyetlere ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda BDDK yetkili kılınmıştır. (Değişiklik Madde 12)

IV. Cezalara İlişkin Değişiklikler

A. İdari Para Cezalarında Artış:

Değişiklik ile Kanun’un 146, 147 ve 148 inci maddelerindeki para cezalarının 5 ila 100 kat arasında değişen oranlarda artırıldığı görülüyor. Yeni düzenleme ile en düşük para cezası 50.000 TL iken en yüksek para cezasının 1.000.000 TL olduğu görülmektedir. (Değişiklik Madde 14-15-16)

B. Finansal Piyasalarda Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlem Yapma Suçu:

“Finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlem” yapılması halinde, bu suçun cezası da Kanun’un 146. Maddesinde bu işlemlerle sağlanan menfaatin 2 katından az olmamak üzere bir önceki yıl sonu finansal tablolarında yer alan faiz, kar payı gelirleri, alınan ücret ve komisyonları ile bankacılık hizmet gelirlerinin %5’ine kadar idari para cezası uygulanır şeklinde belirlenmiştir. (Değişiklik Madde 14)

C. İmza Yetkisinin Geçici Kaldırılması:

Önceki düzenleme ile yalnızca kendi bankası nezdinde işlediği fiiller bakımından imza yetkisinin kaldırılması söz konusu iken, Bankacılık Kanunu Madde 26’da yapılan değişiklik ile diğer bankalara yönelik bir menfi fiili varsa bu da imza yetkisinin geçici olarak kaldırılmasına yol açabilecektir. (Değişiklik Madde 1)

D. Önlem Planı:

Değişiklik ile sistemik önemli bankaların hazırladıkları önlem planında öngörülen tedbirleri derhal almamaları, alınan tedbirlere rağmen sorunların giderilmemesi veya tedbirlerin alınması durumunda dahi sonuç alınamayacağının belirlenmesi halinde Kanun’un 68. Maddesi (düzeltici önlemler), 69. Maddesi (iyileştirici önlemler) ve 70.Maddesinde (kısıtlayıcı önlemler) öngörülen önlemlerin alınması öngörülmektedir. (Değişiklik Madde 7)

E. Kanunla Belirlenen Sınırlama ve Oranlara Aykırı İşlem Cezası:

Bankacılık Kanununa veya bu Kanuna istinaden çıkarılan düzenlemelerde yer alan sınırlamalara uyulmaması halinde 500 bin TL’den az olmamak üzere aykırılık oluşturan tutarın %5’ine kadar, İlgili maddelerine göre, BDDK tarafından bu Kanuna dayanılarak alınan kararlara ve verilen talimatlara, çıkarılan yönetmelik ve tebliğlere ve yapılan diğer düzenlemelere uyulmaması halinde 50 bin TL’den 500 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilecek.

F. İzinsiz Bankacılık Faaliyetlerinde Bulunan Kişilerin İnternet Sitelerine Erişim Yasağı:

Değişiklik ile Kanunun 150. Maddesine izinsiz faaliyetlerin işlenmesinde kullanılan internet sitelerine erişimin içerik ve yer sağlayıcının yurt içinde olması halinde internet sitesine erişimin engellenmesinin tedbirler arasına eklenmiştir. (Değişiklik Madde 17)

G. İştirak Sınırlarında Aşım Olursa Aşan Tutarın Ana Sermayeden İndirilmesi Uygulaması Kaldırılmıştır:

Değişiklik ile Bankacılık Kanunu’nun “ortaklık paylarına ilişkin sınırlamalar” başlıklı 56. Maddesinin 3. fıkrasındaki “Birinci fıkrada zikredilen sınırların aşılması halinde, aşım tutarı özkaynak hesaplamasında ana sermayeden indirim kalemi olarak dikkate alınır.” hükmü yürürlükten kaldırılmıştır.

Konu hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz info@berkerberker.com adresinden bize ulaşabilirsiniz.