Finansal Kiralama Sözleşmeleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Yazar: Av. Ahmet Berker 

İşletme sahipleri, taşınır ve taşınmaz malların temini konusunda ekonomik zorluklarla karşılaşabilirler. Finansal kiralama, orta ve uzun vadede fon sağlayarak işletmelere bu süreçte destek olur. Bu yöntem, işletmelerin nakit kaynaklarını harcamadan ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olur[1].

Finansal kiralama sözleşmesi, kiracının belirlediği malın kiralayan tarafından satın alınıp, mülkiyetin kiralayanda kalması şartıyla, kiracının kullanımına sunulması ve bunun karşılığında bir kira bedeli ödenmesi olarak tanımlanabilir. Amaç, kiracının maldan her türlü faydayı elde etmesidir.

Her ne kadar bu ilişki iki taraflı gibi görünse de finansal kiralama sözleşmesi ile kiralanan malın temini için yapılan sözleşmeler, birbirinden bağımsız hukuki işlemler olarak değerlendirilmelidir. Bu nedenle her sözleşmenin tarafları, yalnızca kendi sözleşmelerine dayalı olarak karşı tarafa taleplerde bulunabilirler. Ancak bu durum, iki sözleşme arasındaki ekonomik bağın güçlü olduğunu göz ardı etmemize engel olamaz. Finansal kiralama ilişkisinde, kiracı ihtiyaç duyduğu yatırımı finansal kiralama sözleşmesi aracılığıyla finanse eder; bu ilişki, kiralayandan bir tür ayni kredi alınması anlamına gelir. Kredinin temel özelliği, malın mülkiyetinin kiralayanda kalmasıdır. Yatırım ihtiyacı olan kiracı, malın üreticisi veya satıcısıyla görüşerek satın alma koşullarını belirler ve bu görüşmelerin ardından finansal kiralama şirketiyle temasa geçer. Sonrasında, önceden belirlenen şartlar doğrultusunda üçüncü kişiden malın temini için finansal kiralama sözleşmesini kuran yine kiracıdır. Hatta, kiralayanın kiracıya verdiği vekalet ya da temsil yetkisi kapsamında, malın teslimatı doğrudan kiracıya yapılabilir. Bu durumda kiralayan, mülkiyetine sahip olduğu kiralanan mal ile fiilen bir temas kurmaz, sadece belgeler ve resmi işlemler üzerinden bir ilişki yürütür[2].

Eğer ifa aşamasına geçilmeden önce satım sözleşmesinden dönülmüşse, finansal kiralama sözleşmesi ile satım sözleşmesi arasındaki ekonomik bağ nedeniyle finansal kiralama sözleşmesinin geçerlilik temelinin sarsıldığı düşünülebilir. Bunun nedeni, finansal kiralama sözleşmesinin amacının, malın kiracının kullanımına sunulmak üzere kiralayandan temin edilmesi üzerine kurulmuş olmasıdır.

Tersine bir durumda, yani finansal kiralama sözleşmesinin varlığı ve geçerliliğinin satım sözleşmesine etkisi konusunda verilen bir kararda, finansal kiralama sözleşmesinin geçersizliği ya da varlığının, taşınmaz satım sözleşmesinin geçerliliğini etkilemeyeceği belirtilmiştir. Ancak, bu karar taşınmaz satışına ilişkin özel bir durumu kapsamaktadır[3]. İlgili karar aşağıdaki gibidir;

-Yargıtay 11. HD E. 2021/2135 K. 2022/8305 T. 24.11.2022

“(…) Finansal kiralama sözleşmelerinin taşınmaz satışlarının hukuki sebebini oluşturmadığını, taşınmazların kullandırılması amaçlı olduğu, varlık veya geçerliliklerinin teminat amaçlı inançlı temlik niteliğindeki taşınmaz satışlarının geçerliliğine etkisinin olmayacağı, taraflar arasındaki finansal kiralama sözleşmelerinin varlık veya geçerliliğinin taşınmaz satış sözleşmelerinin geçerliliğini etkilemeyeceği…”

Sonuç olarak, kiralayan ile satıcı arasındaki satım sözleşmesi ile finansal kiralama sözleşmesi hukuki açıdan birbirinden bağımsız iki sözleşme iken, ekonomik açıdan birbirine bağlı sözleşmelerdir[4]. Her iki sözleşmenin de kilit noktasını kiracı oluşturmaktadır. Finansal Kiralama Sözleşmelerinde temel olarak malın hukuki sahibi ile ekonomik sahibi farklı kişilerdir[5].

 

Konu hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz  info@berkerberker.com adresinden bize ulaşabilirsiniz. 

 

[1] Yılmaz, E. (2010). Finansal kiralama sözleşmesinin sona erme sebepleri ve sona ermenin sonuçları, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, İzmir.

[2] Celepcioğlu, G. (2011). Finansal kiralama sözleşmelerinde kiracının hakları ve borçları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı.

[3] Yılmaz, E. (tarih). Finansal kiralama sözleşmesinin sona erme sebepleri ve sona ermenin sonuçları (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, İzmir.

[4] Ibid

[5] Bingöl, B. (2007). Finansal kiralama sözleşmesinde kiralayanın (finansal kiralama şirketinin) borçları, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hukuk Anabilim Dalı, Özel Hukuk Bilim Dalı.