Bireysel Katılım Sermayesi

Yüksek risk içeren yatırımların, girişimci[1] ve yatırımcılar açısından sağlam temellere oturtularak gelecek vaat eden projelerin desteklenmesi ve bireysel katılım sermayesi sisteminin kurumsallaştırılarak girişimcilerin güvenilir bir ortamda girişim faaliyetlerinde bulunabilmesi son derece önemlidir. İşte tam da bu nedenle Kanun Koyucu, girişimcilerin başlangıç veya büyüme aşamasındaki girişimlerinin finansmana olan ihtiyacını karşılamak amacıyla bu 15.02.2013 tarihinde Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik’i (Yönetmelik)yayınlamıştır.

Yönetmelik ile, halk arasında “melek yatırımcı” olarak bilinen bireysel katılım yatırımcılarına ilişkin olarak (i) lisanslama faaliyetleri (ii) yatırımcılar ile girişimciler arasında köprü vazifesi görecek melek yatırımcı ağları (iii) devletin bunlar üzerindeki denetimine ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.

Yönetmelik, Türkiye’deki akredite olmuş ağlar aracılığı ile yatırım faaliyetlerinin gerçekleştirilerek, şahsi yatırımlarda karşılaşılan yüksek risklerin minimuma indirgenmesini ve sağlam bir alt yapı oluşturularak güvenilir bir şekilde faaliyette bulunulma imkanının yatırımcılara tanınmasını amaçlamıştır.

 I. YÖNETMELİKTE BELİRTİLEN VERGİ DESTEĞİ NEDİR?

 Yönetmelik kapsamındaki bireysel katılım yatırımcıları[2], belli koşulların varlığı halinde devlet tarafından belirlenmiş vergi desteğinden yararlanabileceklerdir. Bu yatırımcılar;

• Anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla, hisselerin tutarlarının %75’ini yıllık beyannamelerine konu kazançtan indirebilirler.
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında, projeleri son beş yıl içinde desteklenmiş şirketlere finansman sağladıkları takdirde yatırım tutarlarının %100’ünü yıllık beyannamelerine konu kazançtan indirebileceklerdir. [3]

 II. VERGİ DESTEĞİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI NELERDİR?

Bireysel katılım yatırımcılarına yönelik olarak sağlanacak vergi desteğinden yararlanma koşulları Yönetmelik’ de düzenlenmektedir. Buna göre; bireysel yatırım yatırımcılarının destekten yararlanabilmeleri için;

•  Tam mükellef gerçek kişi olunması gerekmektedir.
• Bireysel Katılım Yatırımcısı Lisansını almış olmaları gerekmektedir.[4]
•  Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmeliğe göre Müsteşarlıkça belirlenen alanlarda yatırım yapılması ve bu yatırımın Müsteşarlıkça mevzuata uygun bulunması gerekmektedir.
• İktisap ettikleri tam mükellef girişim şirketlerine ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları gerekmektedir.[5]

III. BİREYSEL KATILIM YATIRIMCISI LİSANSI ALMA KOŞULLARI NELERDİR?

Bireysel katılım yatırımcısının lisans alabilmesi için; öncelikle (i) yüksek gelire/servete sahip veya (ii) tecrübeli yatırımcı olması gerekmektedir.

• Yüksek gelir veya servete sahip yatırımcı olabilmek için;
• Lisans almadan önceki iki yıl için, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan gelir unsurlarının veya ücretli çalışanlar için yıllık ücretlerinin gayrisafi tutarları toplamı olarak ifade edilen yıllık gayrisafi gelirinin en az 200.000 TL olması veya,
• Müracaat anında sahip oldukları her türlü menkul ve gayrimenkul varlıklarından oluşan kişisel servetin toplam değeri en az 1.000.000 TL olan olması gerekmektedir.
• Tecrübeli yatırımcı olabilmek için ise;
• Banka ve finansal kuruluşlarda fon ve/veya portföy yöneticisi olarak ya da banka ve finansal kuruluşların küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin finansmanı, proje finansmanı veya kurumsal finansman birimlerinde veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları dahil girişim sermayesi şirketlerinde müdür veya dengi bir pozisyonda ya da daha üst bir pozisyonda en az iki yıl iş tecrübesine sahip olması veya,
• Yüksek cirolu bir şirkette veya daha fazla şirkette BKY olarak ortak olması veya
• Yurt içi kuluçka merkezlerinde ya da teknoloji geliştirme merkezlerinde en az iki yıl tecrübesi bulunması ve bu merkezlerdeki başlangıç veya büyüme aşamasındaki bir veya daha fazla şirkete asgari 20.000 TL sermaye koyması, gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen şartlara haiz kişilerin, ayrıca Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik ’te 6. Maddede sayılan suçlardan hüküm giymiş olmamaları şartı da aranmaktadır.

Bu şartların gerçekleşmiş olması durumunda, yatırımcılar, BKY ağları aracılığıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı’na lisans başvurusunda bulunabilmektedirler.

 IV. LİSANS NE KADAR SÜRE İLE GEÇERLİDİR?

Bireysel katılım yatırımcılarına verilen ve üçüncü kişiye devri mümkün olmayan lisanların süresi 5 yıl için geçerlidir. Ancak 5 yıllık sürenin sonunda akredite olmuş BKY ağları vasıtasıyla ve yine Yönetmelik’in 7. maddesinde yer alan güncel bilgi ve belgeler ile lisans süresi uzatılabilmektedir.

V. TEŞVİKTEN YARARLANABİLMEK İÇİN YATIRIM YAPILACAK ŞİRKETTE ARANAN KOŞULLAR NELERDİR?

Bireysel katılım yatırımcısının teşvikten yararlanabilmesi için, yatırım yapacağı şirketin aşağıdaki şartlara haiz olması gerekmektedir:

• Yatırım yapılacak şirketin, anonim şirket şeklinde kurulmuş olması gerekmektedir.
• Yatırım yapılacak şirketin, BKY’ nin iştirakinden önceki son iki mali yıldaki net satışlarının yıllık 5.000.000 TL’den fazla olmaması.
• Yatırım yapılacak şirketin en fazla elli çalışanın bulunması.
• Yatırım yapılacak şirketin, BKY’ nin kendisine, eşine, kendisinin veya eşinin altsoyu ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil yansoy hısımlarına ve kayın hısımlarına idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunmaması ya da nüfuzu altında olmaması.
• Yatırım yapılacak şirketin başka bir şirketin kontrolünde olmaması.
• Yatırım yapılacak şirketin, Bakanlıkça belirlenen devlet desteği sağlanacak sektörlere ilişkin listedeki sektörlerde veya faaliyetlerde bulunması[6]
• Yatırım yapılacak şirketin paylarının halka arz edilmemiş olması.

 

VI. YÖNETMELİK KAPSAMINDA BİREYSEL KATILIM YATIRIMCISINA GETİRİLEN SINIRLAMALAR NELERDİR?

• Yatırım Sınırı ve Faaliyet Alanları

Bireysel Katılım Yatırımcısı sahip olduğu BKY lisansı ile lisansın 5 yıllık geçerlilik süresi içinde en fazla 20 farklı anonim şirkete yaptığı yatırım için devlet desteğinden yararlanabilir.

• Asgari ve Azami Yatırım Tutarları

Bireysel katılım yatırımcısının vergi desteğinden yararlanabilmesi için, yatırım yaptığı şirkette iktisap ettiği şirket hisselerinin bedeli, emisyon primi dahil 20.000 TL’den az ve yıllık bazda 1.000.000 TL’den fazla olmamalıdır. Ancak farklı girişim şirketlerine yatırım yapılması halinde, yatırımların toplamı bu bedeli aşabilecektir.

Bildirimde bulunulması koşulu ile yapılacak ortak yatırımlarda[7] konulacak azami tutar 2.000.000 TL olarak uygulanır. Ancak ortak yatırım için aranan şartların taşınmaması durumunda 1.000.000 TL azami tutar olarak kabul edilir. (emisyon primi dahil)

• Asgari ve Azami Ortaklık Tutarı

Bireysel katılım yatırımcıları ya da ortaklıkları girişim şirketinde hâkim ortak olamaz, doğrudan ya da dolaylı olarak, tek başına veya birlikte girişim şirketini kontrol edemez.

Ayrıca Bireysel katılım yatırımcı tek başlarına veya birlikte veya eşi ya da kendisinin veya eşinin altsoyu ve üstsoyu ile üçüncü derece dahil yansoy hısımları ve kayın hısımları ile birlikte doğrudan veya dolaylı olarak sermayeyi temsil eden payların ve payların temsil ettiği toplam oy hakkının %50’sinden fazlasına sahip olamaz ve yönetim kurulu üyelerinin %50’sinden fazlasını atayamaz.

• Bireysel Katılım Yatırımcısının Şirket Yönetimine Katılımı

Girişim şirketlerinde bireysel katılım yatırımcıların yönetime katılımı, resmi yönetim organına katılım ile sınırlıdır. Bunun dışında idari görev alamaz ve şirket personeli gibi çalışamaz.

VII. SONUÇ

Dünyada örnekleri çok fazla görülmekle beraber ülkemizde henüz yeni olan bireysel katılım yatırımcılığı her geçen gün artan sayıdaki yeni girişim ve bu girişimlere sermayelerini koyan bireysel katılım yatırımcıları ile gelişmeye devam etmektedir. Bu kapsamda BKS sistemi üzerinden 2013 yılında yapılan ilk yatırımdan beri girişimcilere finansman sağlanarak katma değer sağlanmış, aynı zamanda güvenli ve sağlam temellerle yapılan yatırımlar ile de yatırımcıların maddi beklentileri karşılanmıştır.

 

Konu hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz  info@berkerberker.com adresinden bize ulaşabilirsiniz. 

 

KAYNAKÇA 

[1] Girişimci: Bir iş fikrine dayalı olarak kendi işini kurmak isteyen/kuran gerçek ve tüzel kişiyi ifade etmektedir.

[2] Bireysel katılım yatırımcısı (BKY): Kişisel varlıklarını ve/veya tecrübe ve birikimlerini başlangıç veya büyüme aşamasındaki şirketlere aktaran gerçek kişiler

[3] Söz konusu destek BKY’ leri kapsamakta olup, yatırım yapılan girişim şirketi açısından söz konusu olmamaktadır.

[4] Lisansa sahip olmak, tek başına vergi desteğinden yararlanmak için yeterli olmayıp, vergi desteğinden yararlanabilmenin bir ön koşuludur.

[5] İki yıllık süre, girişim şirketi adına açılan ortaklık banka hesabına nakdi sermayenin yatırıldığı tarihte başlar. İki yıllık sürenin başlaması ve vergi desteğinden yararlanılabilmesi için taahhüt edilen tutarın nakit olarak ortaklık banka hesabına yatırılması zorunludur.

[6] Tarım, Avcılık Ve Ormancılık, İmalat Sanayii, Ulaştırma, Haberleşme Ve Depolama Hizmetleri, İş Faaliyetleri, Diğer Toplumsal, Sosyal Ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri

[7] En az iki lisanslı BKY tarafından bir girişim şirketine beraber yatırım yapılması durumunda, bu yatırımlar BKY ortak yatırımları olarak adlandırılır. Bu ortakların tamamı Türk Ticaret Kanunu’nda anonim şirket ortakları için getirilen hükümlere tabidir.